WSTĘP Gwara – skarb małej ojczyzny

Gwara współcześnie funkcjonuje obok języka potocznego i polszczyzny w odmianie oficjalnej. Jaka jest jednak jej sytuacja i jak ją można postrzegać?

Współcześnie zmniejsza się nieuzasadniona agresja skierowana wobec mówiących lokalną odmianą języka polskiego. Szacunek dla obywatela nie jest zależny od tego, czy mówi „po polsku”, czy „po naszemu”.

Sporo jest jednak w programach telewizyjnych i reklamach nieudolnego naśladowania gwary. Brak wiedzy powoduje, że jako gwarowe przedstawiane są wyrazy takie, jak ksywy (krzywy) albo godoć itd.

Polszczyzna naprawdę bogata i ciekawa może być tam, gdzie się język ogólny ściera z gwarą. Nie bójmy się mówienia „po swojemu”. Być wolnym to „być sobą u siebie” (ks. J. Tischner) – gwara w rodzinie i podczas uroczystości lokalnych (we właściwych momentach) nie powinna ustępować przed sztampową polszczyzną komentarzy telewizyjnych.

Dojrzewamy i odradzamy się. Szacunek do poprzedzających nas pokoleń i ich doświadczenia nakazuje zanotowanie dawnej mowy. Słowa są bardziej ulotne niż drewniane domy (ale i te odchodzą w niebyt).

Chrońmy niematerialne dziedzictwo kulturowe!